Al vele jaren wordt er gesproken over het wassen bij lage temperaturen. In eerste instantie werd dat natuurlijk vooral gedaan om energie te besparen, maar het heeft ook andere benefits. In dit artikel geven we een overzicht van de stand van zaken op het gebied van lage(re) temperatuur wassen en de ontwikkelingen op dat gebied. Omdat retail en industrie twee verschillende takken van sport zijn, zullen de ontwikkelingen op het gebied van lage temperatuur wassen voor beide marktsegmenten afzonderlijk worden besproken. Maar laten we eerst ons licht eens schijnen over wat wassen nu eigenlijk is.
Wassen
Voor een goed begrip is het belangrijk om te begrijpen dat wassen en desinfectie twee verschillende processen zijn. Wassen betreft het verwijderen van vuil en vlekken en desinfectie natuurlijk de hygiëne van het wasproces. De basis voor het wasproces is de cirkel van Sinner (zie figuur 1), daarnaast speelt het water en de eigenschappen daarvan (pH, hardheid en geleidbaarheid) een belangrijke rol.
Figuur 1) De cirkel van Sinner
Deze cirkel geeft aan dat het wasresultaat wordt bepaald door de gezamenlijke actie van tijd, temperatuur, water, chemie en mechanische actie. De chemie is het wasmiddel met de wasactieve stoffen en de mechanische actie wordt veroorzaakt door de beweging van het wasgoed in de trommel. Vooral de valhoogte van het wasgoed is daarbij van groot belang. Een grotere trommel is dus effectiever. Voor een goed wasresultaat moet deze cirkel gesloten blijven. Dat betekent dat als je de temperatuur verlaagt, één van de andere factoren verhoogd moet worden. Bij lage temperatuur wassen betekent dat in de praktijk vaak dat de chemie aangepast wordt. Dit is schematisch weergegeven in figuur 2.
Figuur 2) De cirkel van Sinner, wassen bij lage temperatuur
Desinfectie (een hygiënisch wasproces) kan volledig thermisch gebeuren bij hoge temperaturen, of via een chemothermisch desinfectieproces bij lagere temperaturen. In de industrie zijn beide aspecten van het wasproces van groot belang, terwijl bij retail de nadruk vooral ligt op de vuil- en vlekverwijdering en de textielkwaliteit.
Industrie
In het verleden is het wassen bij lagere temperaturen vooral gepromoot vanuit het oogpunt van energieverbruik. Het wassen bij lage temperaturen leidt tot aanzienlijke energiebesparing doordat minder energie nodig is om het waswater op te warmen. TKT heeft daar in het verleden ook onderzoek naar verricht, zie tabel 1.
Tabel 1) Gasverbruik als functie van temperatuur en type wasmachine
Ondertussen is dat lang niet meer de enige drijfveer, het wassen bij lagere temperaturen blijkt ook te leiden tot een significant verminderde textielslijtage en dus tot een langere levensduur van het textiel. En levert op die manier dus ook een bijdrage aan het verbeteren van de duurzaamheid.
Ontwikkeling van verbeterde wasactieve stoffen is de belangrijkste drijvende kracht voor de mogelijkheid om bij lagere temperaturen te kunnen wassen. Een belangrijke ontwikkeling is de toepassing van enzymen, die in staat zijn om gericht specifieke vlekken te verwijderen zonder het textiel aan te tasten. Sommige vlekken laten zich echter nog steeds lastig bij lage tempersturen uitwassen, zoals niet-wateroplosbare vlekken als sleep- en straatvuil. Hiervoor is toch wel een temperatuur van minimaal 55 ° vereist zonder de factoren chemie, mechanische actie of tijd significant te verhogen. Ondersteunend aan het wasproces is het bleken. Hiervoor zijn prima oplossingen beschikbaar voor toepassing bij lage temperaturen zoals bijvoorbeeld Perazijnzuur. Zoals gezegd, is naast het eigenlijke wassen in de industrie ook de hygiëne, het desinfecterende wassen van groot belang. Toepassing van moderne chemothermische desinfectie, bijvoorbeeld gebaseerd op de toepassing van Perazijnzuur, leidt ook bij lage temperaturen tot een voldoen niveau van desinfectie. Al deze ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat wastemperaturen van 45-60 °C inmiddels gemeengoed zijn in de wasserij. Door de verlaagde wastemperatuur, het vermijden van temperatuursprongen in het wasproces en de optimalisering van water- en warmtehergebruik is het moderne wasproces nog maar verantwoordelijk voor 10-15% van het totale energieverbruik in de wasserij. Met de juiste equipment en procesvoering kan het wasproces zelfs energieneutraal verlopen!
Gaan we in de toekomst bij nog lagere temperaturen wassen? De ontwikkelingen wijzen daar niet op. Vanuit het oogpunt van energiebesparing is dat ook niet zo zinvol, het wasproces verbruikt al heel weinig energie. Het zou zelfs contraproductief kunnen werken, doordat spoelen bij verhoogde temperatuur leidt tot een aanzienlijke energiebesparing in de droogprocessen, de grootverbruikers van energie in de wasserij. De ontwikkeling gaat meer de kant op van het wassen onder mildere omstandigheden zoals een verlaagde pH, door verbetering van de wasactieve stoffen en aanpassingen van de bleekchemie. Dat zal zeker ook positieve gevolgen hebben voor de kwaliteit en de levensduur van het textiel. Daarnaast is het afvalwater een belangrijke kostenpost in de huidige wasserij-industrie. Een verlaging van de bijdrage van de chemie aan de COD [1] van het afvalwater is dan ook meer dan de verlaging van de wastemperatuur, de drijfveer voor nieuwe ontwikkelingen op het gebied van wasprocessen.
Retail
Bij retail speelt, zelfs ondanks de Corona pandemie, hygiëne een ondergeschikte rol. De nadruk ligt in het retailsegment op:
- Schoon en fris
- Vuil- en vlekverwijdering
- Frisse geur
- Behoud van het textiel/textielkwaliteit
- Vorm textiel
- Greep
- Kleurbehoud
Het veel grotere belang van de textielkwaliteit leidt ertoe dat in de retail over het algemeen bij vrij lage temperaturen wordt gewassen, 40 °C is standaard. In tegenstelling tot het industriesegment wordt dat in de retail ook mede mogelijk gemaakt door langere procestijden. Daarnaast dragen ook de ontwikkelingen op het gebied van nieuwe wasactieve stoffen, zoals de eerdergenoemde enzymen, ook hierbij aan een verbeterde waswerking. Omdat sleep-en straatvuil minder belangrijk zijn in de retail zijn de daarvoor benodigde hogere temperaturen veel minder gangbaar dan in de industrie.
Het gebruikt van open-end machines maakt het hergebruik van warmte lastig, waardoor de energiebesparing van het wassen bij lagere temperaturen nog zwaarder aantikt. De machine wordt immers gevuld met koud water dat opgewarmd moet worden. Doordat in de retail koud wordt gespoeld zal een verdere verlaging van de wastemperatuur alleen maar een positieve invloed hebben op het energieverbruik. Toch is het ook hier niet de verwachting dat de temperaturen nog verder omlaag zullen gaan, omdat dan ten koste zal gaan van de waswerking. Enzymen functioneren vaak optimaal rond de 40 °C. Ook hier gaat de ontwikkeling richting een verlaging van de COD van het afvalwater. Een belangrijke ontwikkeling daarbij is dat door de mildere wasprocessen de noodzaak voor het toevoegen van wasverzachters (voor een zachte greep) zal verminderen wat naar verwachting zeker een positieve bijdrage zal leveren aan de verlaging van de COD.
Conclusies
Het wassen bij lage temperatuur wassen blijft en is zeker nog niet uitontwikkeld. Het is echter niet de verwachting dat de temperaturen verder naar beneden zullen gaan. In de industrie is dat vanuit energiebesparingsoogpunt ook weinig zinvol. Wel gaan de ontwikkelingen in de richting van mildere wasprocessen, die een positieve bijdrage zullen leveren aan de kwaliteit en de levensduur van het textiel. Een vermindering van de COD in het afvalwater is daarnaast ook een belangrijk doel.
[1] Chemical Oxygen Demand [in het Nederlands CZV of chemisch Zuurstof Verbruik] is een maat hoeveel oxideerbaar materiaal aanwezig is in het [afval]water. De meting geeft aan hoeveel zuurstof nodig is om alle organische stoffen af te breken door oxidatie. Bij een hoge COD blijft er weinig zuurstof over voor andere organismen die in het water leven.